Ekran bağımlılığı ve ekran maruziyeti aslında aynı anlamlarda kullanılsalar bile yaş grupları bakımından anlamlı bir farklılık taşımaktadır. Ekran bağımlılığı bireyin kendi rızası dahilinde başladığı ve sürdürdüğü olumsuz sonuçları olan bir davranış olmakla birlikte, ekran maruziyeti bireyin rızası dışında gerçekleşen ve yine olumsuz sonuçlar doğuran bir davranış, maruz kalma türüdür. 

Ekran Bağımlılığı:

Bireylerin dijital cihazlara özellikle bilgisayar, tablet, televizyon ve telefonlara karşı kontrol edilemez bir ilgi geliştirerek bu cihazları aşırı ve tehlikeli bir şekilde kullanması durumudur. Bu bağımlılık; akademik, sosyal ve duygusal işlevselliğe ciddi zararlar verebilmektedir. 

Ekran karşısında uzun süre vakit geçirme ve vaktin nasıl geçtiğini anlayamama, cihazı bırakmak istediğinde aşırı huzursuz ve kaygılı hissetme ve cihazla ilgilenmeyi diğer sosyal, fiziksel ve hatta yaşamsal aktivitelere örneğin uyumaya tercih etme ekran bağımlılığının bir belirtisi olabilir.

Ekran Maruziyeti:

Bireylerin dijital cihazlara istemeden de olsa ne kadar süre ve sıklıkla maruz kaldığını ifade eder. Bağımlılık boyutuna ulaşmasa bile çoğunlukla ciddi sağlık problemlerine sebebiyet verebilir. Özellikle küçük çocuklarda ekran maruziyeti daha yaygın görülmektedir. Günümüzde çocuklar, ebeveynlerinin dijital cihazları ve özellikle evdeki televizyona doğdukları andan itibaren maruz kalmaktadırlar. 

0-6 yaş arası çocuklarda ekran maruziyeti ve ekran bağımlılığı gelişimsel süreçlerinde gecikmelere ve bazı patolojilere yol açabilmektedir:

Gelişim Süreçlerinde Gecikme: 

Yüz yüze konuşma fırsatını azalttığı için dil gelişiminde gecikmelere yol açabilir. Sosyal ipuçlarını algılama, uygun davranış sergileme ve empati geliştirme gibi sosyal gelişim sürecindeki aksamalara ve gecikmelere neden olabilir. Ayrıca ince ve kaba motor gelişiminde de çeşitli gecikmeler gözlemlenebilir.

Ekran Bağımlılığının Yol Açabileceği Patolojik Durumlar:

Sürekli değişen ekran görselleri ve işitsel uyaranlar çocuklarda dikkati bir yere toplamayı zorlaştırarak dikkat eksikliğine yol açabilir ve aşırı ekran maruziyeti hiperaktivite ve öfke kontrol problemleri gibi bazı davranış bozukluklarını tetikleyebilir. Ekrandaki hızlı ve tempolu ilerleyiş ise uyarıcı olabileceğinden duygu düzenleme problemlerine sebep olabilmektedir. Aynı zamanda ekran çocuk ve ebeveyn iletişiminin yerini alması durumda çocukta güvenli bağlanma geliştirmekte zorlanmalara neden olabilir. Yapılan çalışmalarda (Associations Betweeen Screen-Based Media Use and Brain White Matter İntergrity in Preschool-Aged Children) ekran maruziyetinin beyindeki bazı gelişimleri olumsuz etkilediğini göstermektedir. Ayrıca aşırı ekran maruziyetinin otizm spektrum bozukluğuyla yakından ilgili olabileceği de düşünülmektedir.

Bazı Önlemler:

2 yaş altı çocuklara ekran önerilmemektedir ve 2-5 yaş arası çocukların ekran süresi bir saati aşmamalıdır. Genellikle [yaş x 10 dakika] gibi bir hesaplamayla ekran süresi önerilir. Tabii çocukların bu sürede izledikleri ya da maruz kaldıkları içerikler de önemlidir, yaşına uygun interaktif ve eğitici içerikler ebeveyn kontrolünde sunulmalıdır. Ve unutmamak gerekir ki; çocuk izlemiyor bile olsa yanında açılan her ekran, ekran maruziyetidir.